آسیب یا کجروی اجتماعی به هر نوع عمل فردی یا جمعی اطلاق می‌شود که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عمل جمعی عام رسمی یا غیررسمی جامعه محل فعالیت کنشگران قرار نمی‌گیرد و در نتیجه با منع قانونی و یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبرو می‌گردد‎ .

به همین دلیل کجروان سعی دارند کجروی‌های خود را ازدید ناظران قانون، اخلاق عمومی و نظم اجتماعی پنهان کنند. زیرا در غیر این صورت با تعقیب قانونی، تکفیر اخلاقی و طرد اجتماعی مواجهه می‌شوند.‏

در تعریف آسیب اجتماعی میتوان گفت هر رفتاری که به طریقی با انتظارهای مشترک اعضا جامعه سازگاری ندارد و بیشتر افراد آن را نادرست و ناپسند می دانند یک نوع آسیب اجتماعی است.

همچنین هر نوع عمل فردی یا جمعی که در چارچوب اصول اخلاقی قرار نگیرد و یا منع قانونی و قبح اخلاقی داشته باشد به نوعی یا یک نوع آسیب اجتماعی تلقی شده یا ریشه و منشاء آسیب اجتماعی شناخته میشود.

آسیب‌های اجتماعی پدیده‌هایی متنوع، نسبی و متغیر هستند. پرخاشگری و جنایت، اعتیاد و قاچاق موادمخدر، طلاق، جرائم مالی و اقتصادی و سرقت نمونه‌هایی از آسیب‌های اجتماعی جامعه امروزی ایران‌اند که کم و کیف آنها برحسب زمان و مکان (یعنی حال نسبت به گذشته و درشهرها نسبت به روستاها) تغییر می‌کنند.

بنابراین آنچه امروز در یک جامعه خاص، آسیب یا کجروی تلقی می‌شود ممکن است فردا در همین جامعه و یا همین امروز ولی در جامعه‌ای دیگر به عنوان آسیب یا کجروی شناخته نشود‎.‎

آسیب‌های اجتماعی با وجود برخورداری از تنوع و نسبیت، پدیده‌هایی واقعی و قانونمند هستند. جهل نسبت به آنها نافی آنهانیست. قانونمند بودن آسیب‌ها کنترل‌پذیری آن‌ها را ممکن می‌سازد. بنابراین آسیب‌های اجتماعی قابل درمان و پیشگیری‌اند.

میزان موفقیت هر کشور در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی معرف کارایی نظام اجتماعی غالب در آن جامعه است.خوشبختانه در ایران، اکثریت مردم نسبت به آسیب‌های اجتماعی عمده در کشور نظیرطلاق، اعتیاد و قاچاق مواد مخدر، خشونت، بی‌بند و باری ودزدی آگاه بوده و از گسترش روز افزون آنها بیمناک‌ هستند و این امر وظایف دولت را در مقابله صحیح با آسیب‌های اجتماعی سنگین‌تر می‌سازد‏.

‎برخی به غلط آسیب‌های اجتماعی را جزو پیامدهای محتوم و غیرقابل اجتناب مدرنیته یا توسعه می‌دانند. درست است که هر تغییری عوارضی دارد و برای توسعه، هزینه پرداخت می‌شود ولی این بدان معنی نیست که هر نوع تغییری را توسعه بدانیم و برای آن هر نوع هزینه‌ای بپردازیم.

آسیب‌های اجتماعی که به معنی کژکارکردهای واحدهای جمعی یا کژکرداری‌های افراد است، نه تنها شاخص توسعه نیستند بلکه نشانه‌های بحران‌اند. بنابراین هرچه میزان آسیب‌های اجتماعی درجامعه بیشتر باشد شدت بحران هم بیشتر است. ‏

باتوجه به اینکه آسیبهای اجتماعی پدیده های متغییر و نسبی هستند ممکن است برحسب زمان و مکان تغییر یابند. بهرحال از عمده ترین آسیبهای اجتماعی رایج در جامعه ما می توان به پرخاشگری، خودکشی، اعتیاد، قاچاق مواد مخدر، سرقت و جرایم مالی و روسپیگری و فرار دختران از خانه اشاره کرد. آنچه امروز در یک جامعه آسیب یا کجروی نامیده می شود، ممکن است در یک جامعه یا زمان دیگر به عنوان آسیب تلقی نگردد.

صاحب نظران در کاهش آسیب دو راه حل پیشنهاد میکنند:

• کوتاه مدت: سطحی وسخت افزاری شامل جریمه، زندان و محرومیت که تجربه ثابت کرده اثرات آن مقطعی بوده و تاثیر مطلوبی در جامعه نداشته است.

• بلند مدت: ریشه ای و نرم افزاری شامل فرهنگ سازی، درونی نمودن ارزش ها و هنجار ها، همچنین آموزش مهارتهای اجتماعی در سنین کودکی و نوجوانی

عوامل بسیاری دخیل در ایجاد آسیب ها در جامعه بوده اما بهرحال بهترین راه حل ها در پیشگیری از آسیب های اجتماعی استفاده از توان و ظرفیت مردم در چهارچوب قانون برای این امر مهم است.

افزایش سطح آگاهی های عمومی به هر طریق مقدور شامل برگزاری جلسات سخنرانی، نمایشگاهها، تهیه و نصب بنر، توزیع بروشور می تواند سهم بسزایی در کاهش آسیب ها داشته باشد. آنچه مسلم است هزینه پیشگیری قطعاً از هزینه های درمان کمتر و انجام آن انسانی تر و معقول تر است.